Update cookies preferences

Co warto zobaczyć w samym Pafos?

Często pytacie “Co warto zobaczyć w Pafos?” albo “Co trzeba zobaczyć?” dlatego zdecydowałam się napisać ten artykuł. Miejsc do odwiedzenia jest naprawdę wiele (nie mówiąc o wspaniałych sposobach spędzenia czasu) i na pewno nie da się wszystkiego zobaczyć w jednym dniu. Jakby ktoś chciał większość miejsc zobaczyć to nawet kilka dni będzie mało 😉
Uwielbiam Pafos i tak naprawdę trudno mi się było ograniczyć tylko do kilku miejsc wartych zobaczenia. Myślę, że wszystko zależy od tego, jakiego typu turystą się jest, co nas interesuje i jak lubimy spędzać czas wolny...
Moje posty na temat tego “Co warto zobaczyć?” postanowiłam podzielić na kilka mniejszych - tym razem opowiem wam - co jest do zobaczenia w samym Pafos, a okolice Pafos (pobliskie wioski) i dalsze miejsca w obrębie tego samego dystryktu będą już innym razem.


Fort w Paphos sfotografowany w świetle zachodzącego słońca nad brzegiem niespokojnego Morza Śródziemnego.
Zamek w porcie Kato Pafos

Jak już wspomniałam - Pafos jest naszym ulubionym miastem na Cyprze. Nie wiem, czy jest to związane z tym ile różnych ciekawych archeologicznie i historycznie miejsc można tutaj zobaczyć, czy też z tym, jak blisko natury tu jesteśmy, ale za każdym razem, kiedy przyjeżdżamy do Pafos, to czujemy się jak na wakacjach. W powietrzu unosi się atmosfera spokoju i relaksu. Mam wrażenie, jakby ludzie tutaj byli jeszcze pozytywniejsi, więcej się uśmiechali i byli bardziej otwarci.
Już wielokrotnie zastanawialiśmy się nad przeprowadzką do tego miasta...
Przyjeżdżając tu, po prostu wiem, że po raz kolejny będziemy mieli wspaniały dzień!


Myślę, że nie bez powodu Afrodyta wybrała właśnie wybrzeża Pafos na swoje narodziny. To tutaj właśnie można podziwiać najpiękniejsze na wyspie zachody słońca gdzie, zanurza się ono w bezkresach Morza Śródziemnego i czyni wszystkie nadmorskie krajobrazy jeszcze romantyczniejszymi.




Miasto Pafos

Pafos jest nadmorskim ośrodkiem turystycznym położonym na południowo-zachodnim wybrzeżu Cypru. Pod względem wielkości jest czwartym miastem na wyspie.
Podobnie jak Larnaka, cieszy się jedną z największych popularności wśród turystów, głównie dzięki rozbudowanej infrastrukturze turystycznej. Spacerując wzdłuż promenady przy porcie w Kato Pafos masz do wyboru wiele różnorodnych sklepików z pamiątkami, butików, liczne restauracje, tawerny i kawiarenki.
Popularności Pafos sprzyja również położenie w pobliżu lotniska i jedne z najniższych cen na wyspie. Wśród turystów przeważają chyba Anglicy i Polacy. Rosjan można tutaj spotkać dużo rzadziej niż w Limassol.

Komunikacja miejska w Paphos zdaje się dużo sprawniejsza i częstsza niż w naszym Limassol - albo to my akurat mamy takie szczęście, że za każdym razem jak potrzebny jest nam autobus, to zaraz jakiś się pojawia i można bez problemu podjechać dalej.

W 1980 roku całe Kato Pafos wraz z Grobowcami Królów zostało wpisane na listę Światowego Dziedzictwa Kultury UNESCO. Jest ono wprost przesiąknięte historią i na każdym kroku można natknąć się na pozostałości archeologiczne z czasów greckich, rzymskich czy bizantyjskich - prawdziwa uczta dla miłośników historii, mitologii i kultury antycznej.
Początkowo miasto Pafos znajdowało się ok. 16km od tego, które dzisiaj znamy pod taką nazwą - na miejscu dzsiejszej Koukulii. Była ona założona w 14 wieku p.n.e. i była ośrodkiem kultu Afrodyty. Pod koniec 4 lub na początku 3 wieku p.n.e., ze względu na trzęsienia ziemii dawne Pafos zostało zniszczone i ostatni król Cypru - Nicocles przeniósł Pafos na nowe miejsce, w zachodnią część wyspy, na cypl Malutela - teren dzisiejszego Kato Pafos (Dolne Pafos), Od tej pory dawne Pafos nazywane było Palaipaphos (Stare Pafos), a nowe - Nea Paphos (Nowe Pafos).
Pod koniec 3 w p.n.e. Ptolemeusze zdecydowali się przenieść siedzibę gubernatora z Salaminy do Pafos i tak Pafos zostało pierwszą stolicą Cypru (ok. 200 p.n.e. - ok. 350 n.e.) i przez wiele lat tutaj się rozwijało i tętniło życiem. Po najazdach ottomańskich i trzęsieniach ziemi (pomiędzy 7 a 10 wiekiem) ludność Nea Paphos zaczęła przenosić się na wyższe tereny (bardziej w głąb lądu) a nową stolicą Cypru została Nikozja. Życie zaczęło skupiać się wokół dzisiejszego Ktima Paphos (Stare Miasto).











Najważniejsze co trzeba zobaczyć

Z najważniejszych atrakcji turystycznych i wartych zobaczenia w Pafos na pewno są:


1. Groby Królewskie w Pafos


Grobowiec nr 8 z Grobowców Królów w Pafos, wykuty w kamieniu. Zdjęcie wykonane z łukiem na pierwszym planie.
Grobowiec nr 8 z Grobowców Królów w Pafos (2009)


Grobowce Królewskie w Pafos (ang. Tombs of the Kings, gr. Tafoi ton Vasileon) położone są ok. 2km na północ od portu w Kato Pafos. Jest to ogromna nekropolia z 3 wieku p.n.e. z podziemnymi grobowcami wykutymi w litej skale. Najbardziej imponujące są te ozdobione kolumnami doryckimi - koniecznie trzeba je zobaczyć!
Ponieważ napisałam bardzo obszerny post na temat Grobowców Królewskich, nie będę się tutaj ponownie rozpisywać.

Jest to jedyne takie miejsce na Cyprze (dostępne do zwiedzania) i jest ono w 100% nie do pominięcia. Niezależnie czy interesuje Cię historia, archeologia czy tylko dla walorów estetycznych i pięknych krajobrazów - to jest to wspaniałe miejsce na kilkugodzinny spacer. Pamiętaj jednak, że jest to miejsce na odkrytym terenie i w godzinach południowych latem, w ukropie słońca może być bardzo męczące. Warto więc przemyśleć i wybrać się tutaj o odpowiedniej porze dnia, z zapasem wody i nakryciem głowy.
Wybierając się tutaj, nie planowałabym, aby tego samego dnia zwiedzać również Park Archeologiczny w Kato Pafos - najlepiej je oba ustalić jako główny punkt dnia. Nawet mój chłopak, który nie jest wielkim miłośnikiem archeologii mówi, żeby na zwiedzanie Grobowców Króli zaplanować sobie co najmniej 3 godziny (nawet 4).



Tombs of the Kings Ave 63, Chloraka
Telefon: 26306295
Godziny otwarcia:
Wiosna - Lato (16.04 – 15.09) – 08:30 – 19:30
Jesień - Zima (16.09 - 15.04) – 08:30 – 17:00
Cena biletu: 2,50eur
Współrzędne: N 34.774987, E 32.407273



2. Park Archeologiczny w Kato Pafos


Kolaż zdjęć z Parku Archeologicznego Paphos. Na zdjęciach pokazana latarnia morska, ruiny bizantyjskiego zamku Saranta Kolones, kolumny jednego z domów i przepiękne mozaiki podłogowe.
Park Archeologiczny


Park Archeologiczny (Archaeological Park) w Kato Pafos jest jedną z największych atrakcji turystycznych Pafos i jednym z najważniejszych stanowisk archeologicznych na Cyprze. Znajduje się zaraz przy porcie w Kato Pafos. Do parku najbardziej przyciągają wspaniałe mozaiki, które zostały przypadkowo odkryte zaledwie w 1962 roku, przez farmera orzącego ziemię. Są one najlepiej zachowane i uważane za jedne z najwspanialszych we wschodniej części Morza Śródziemnego.
Pokrywały one podłogi rzymskich willi, pochodzących z przestrzeni 2 do 5 wieku naszej ery. W parku możemy zobaczyć ruiny rzymskich domów - Dionizosa, Tezeusza, Ajona i Orfeusza z bogato zdobionymi mozaikowymi podłogami. Przedstawiają one sceny z mitologi greckiej, a także życie codzienne i sceny myśliwskie. Koniecznie trzeba je zobaczyć!

Niektórzy mówią, że jeśli "nie było Cię tutaj, to nie widziałeś Pafos" ("If you haven’t been here, you haven’t seen Paphos")

Odkryte mozaiki były jedynie "czubkiem góry lodowej". Rozpoczęto tutaj prace archeologiczne dzięki, którym dzisiaj na terenie Parku Archeologicznego Kato Pafos możemy zobaczyć coraz więcej ruin i dowiedzieć się o tym jak wyglądało życiu w tym miejscu. Nasi polscy archeolodzy mają ogromne zasługi w pracach wykopaliskowych na terenie całego parku. Zaczęli oni swoje prace tutaj już w 1964 roku pod kierunkiem prof. K. Michałowskiego.

Starożytne miasto Pafos było otoczone murami obronnymi i obejmowało teren ok. 100 hektarów. Wciąż jeszcze wiele czeka tutaj do odkrycia.


Poza słynnymi mozaikami w Parku Archeologicznym do zobaczenia mamy również:

Odeon
Pafos Odeon - starożytny mały teatr, który powstał w czasach rzymskich (2 wiek n.e.). Oparty o zbocze niewielkiego wzgórza Fanari i zbudowany z ciosanych bloków wapienia. Posiadał on 12 rzędów siedzeń, na których mogło się zmieścić ponad 1200 osób.
Ponieważ znajdował się w pobliżu Agory, w przeszłości mógł pełnić funkcję miejsca spotkań rady.
Ma on dość dobrą akustykę i w latach 70-tych został odrestaurowany. Teraz odbywają się tutaj różne wydarzenia kulturalne, letnie koncerty i teatralne przedstawienia.

Z prawej strony Odeona znajdują się ruiny Asklepiona (Asklepieon) - świątyni poświęconej bogu medycyny Asklepiosowi, który według wierzeń greckich uzdrawiał chorych.


Agora
Naprzeciw Odeona widzimy rozległy teren, na którym wciąż są przeprowadzane prace archeologiczne, jest to teren agory - czyli rynku miejskiego. Prace wykopaliskowe na tym terenie przeprowadzane są przez ekipę z Uniwersytetu Jagiellońskiego pod kierownictwem prof. E. Papuci-Władyki. Obecnie wiadomo, że powierzchnia tej Agory wynosiła ok. 2,5 hektara, gdzie każdy z jej boków mógł mieć około 160 metrów długości. Oznaczałoby to, że była ona jedną z największych agor we wschodniej części basenu Morza Śródziemnego.
Cały jej teren był otoczony podwójnymi portykami, w których mieściły się zakłady usługowe.
Na podstawie odkrytych ruin i artefaktów znalezionych (przede wszystkim w głębokiej studni) wiemy, że jej początki sięgają czasów hellenistycznych.
Jak dotąd tylko ok 10% powierzchni Agory zostało przekopane i odkryte.

Na temat Agory (zresztą, jak i całego Parku Archeologicznego również) napiszę jeszcze osobny, większy post.


Latarnia morska - z 1888 roku. Była bardzo ważna dla bezpieczeństwa żaglugi morskiej. Dzisiaj jak magnes przyciąga do siebie wszystkich turystów.

Forteca Czterdziestu Kolumn (Saranta Kolones) - ruiny średniowiecznej twierdzy zbudowanej przez Lusignans na ruinach dawnego bizantyjskiego fortu. Pierwotnie był on wybudowany (prawdopodobnie już w 7 wieku n.e.) aby strzec Pafos przed najazdami arabskimi. Twierdza była kilkakrotnie nieszczona i odbudowywana. Aż do trzęsienia ziemi w 1222 roku kiedy już pozostawiono ją w spokoju a na jej miejsce powstał nowy zamek w porcie.
Nazwa - Saranta Kolones - pochodzi od 40 granitowych kolumn, z których była ona zbudowana.

Północno-zachodnie mury starego miasta z fragmentem bramy i zachodnią nekropolią Nea Paphos.

Trochę głębiej w parku znajdują się jeszcze mało znane jaskinie Toumpallos i fundamenty po dwóch małych bazylikach.
Toumpallos są to wyciosane w skale groty, które wcześniej używane były przez pogan a w latach 291-371 n.e., powstał tu podziemny kościół św. Hilariona. Przez lata było uważane, że jaskinie te służyły jako obóz garnizonowy (Garrison’s Camp).



Parku Archeologicznym w Pafos robi naprawdę duże wrażenie! Można spokojnie spędzić tu większość dnia. Dlatego, podobnie jak z Grobowcami Królewskimi, najlepiej zaplanować je jako główny punkt dnia.



Kato Pafos, w pobliżu Portu Pafos
Telefon: 26306217
Godziny otwarcia:
Wiosna - Lato (16.04 – 15.09) – 08:30 – 19:30
Jesień - Zima (16.09 - 15.04) – 08:30 – 17:00
Cena biletu: 4,50eur
Współrzędne wejścia: 34.75604, 32.40842 



Poza murami Archeologicznego Parku:

Ruiny wczesnochrześcijańskiej bazyliki Panagia Limeniotissa
Zaraz poza murami Parku Archeologicznego, w pobliżu wejścia na jego teren, można zobaczyć ruiny trójnawowej, wczesnochrześcijańskiej bazyliki z 5 wieku naszej ery. Została ona mocno zniszczona podczas najazdów arabskich (w 7 wieku n.e.), później odbudowana (10 wiek) i w końcu zupełnie zniszczona podczas trzęsień ziemi w 12 wieku (1159 rok). Bazylika Panagia Limeniotissa była poświęcona “Matce Bożej Opiekunce Portów”.




3. Katolicki Kościół Agia Kyriaki Chrysopolitissa z pręgierzem Św. Pawła

(Early Christian Basilica Panagia Chrysopolitissa - Agia Kyriaki Church - ruins of gothic church - St. Paul’s Pillar)

Kościół Agia Kyriaki z ruinami bazyliki Chrysopolitissa (z lewej) i pręgierz Świętego Pawła (z prawej).
Kościół Agia Kyriaki z ruinami bazyliki Chrysopolitissa (z lewej) i pręgierz Św. Pawła (z prawej)



Jest to wyjątkowe miejsce, w którym już od 4 wieku naszej ery niezmiennie istnieje kult religijny. Pomiędzy wieloma ruinami, osadzony jest 15-wieczny kościół Agia Kyriaki. Jest to kościół katolicki i anglikański, w którym obecnie odbywa się wiele ceremonii ślubnych, a także polskie msze w Pafos.
Kościół ten został zbudowany na ruinach północnej nawy bazyliki Panagia Chrysopolitissa (Matka Boża Złotego Miasta) - jednej z największych wczesnochrześcijańskich bazylik zbudowanych na Cyprze w drugiej połowie 4 wieku n.e. Prawie cały obszar podłogi bazyliki był pokryty kolorowymi mozaikami i wiele z nich jest całkiem dobrze zachowane. Możemy je podziwiać, spacerując po wybudowanych nad nimi platformach.
Konstrukcja bazyliki czy później kościoła zmieniała się na przestrzeni wieków - była ona odbudowywana i przebudowywana.

Wiele z elementów znalezionych pomiędzy ruinami i wykorzystanych wcześniej do budowy tej bazyliki, pochodziły z terenu zniszczonego wcześniej trzęsieniami ziemi, pobliskiego teatru hellenistycznego - m.in. kolumny i szereg korynckich stolic. Moża również dostrzec mozaikę podłogową wykonaną z fragmentów posadzki wcześniejszego teatru.

Od północnej strony ruin bazyliki znajdują się ruiny 13-wiecznego kościoła gotyckiego. Później był on przekształcony w meczet i w końcu w 16 wieku został zniszczony przez trzęsienie ziemii.

Z północno-zachodniej strony możemy zobaczyć kolumnę Świętego Pawła, która na przestrzeni lat przyciągnęła w to miejsce wielu pielgrzymów. Według podań to właśnie do tego pręgierza Święty Paweł został przywiązany i wychłostany za głoszenie ewangelii na wyspie. Otrzymał 39 razów. W późniejszym czasie nawrócił on rzymskiego gubernatora oraz większość mieszkańców na chrześcijaństwo. Dzięki niemu Cypr był pierwszym krajem na świecie rządzonym przez chrześcijańskiego gubernatora.



Kato Pafos
Telefon: 26306217
Godziny otwarcia:
Wiosna - Lato (16.04 – 15.09) – 08:30 – 19:30
Jesień - Zima (16.09 - 15.04) – 08:30 – 17:00
Wejście bezpłatne
Współrzędne kościoła z ruinami: 34.75798, 32.4142
Pilar Świetego Pawła: 34.75822, 32.41358




4. Kościół w jaskini Świętej Salomonii i katakumby (Katakumby Agia Solomoni)


Wejście do katakumb jest zamaskowane wielkim, wielowiekowym drzewem pistacjowym (terebint) obwieszonym kolorowymi kawałkami tkaniny (chustki i wstążki). Odwiedzający katakumby przywiązują je na gałęziach drzewa, wierząc, że zostaną wyleczeni z choroby (ten zwyczaj nie ma nic wspólnego ze spełnianiem życzeń - “wishing tree” jak w niektórych miejscach turyści powtarzają).

Katakumby zostały wyrzeźbione w wapiennych skałach jeszcze w okresie hellenistycznym. Była tutaj wtedy pogańska świątynia. W II wieku n.e. podziemne pomieszczenia były wykorzystywane przez pierwszych chrześcijan jako miejsce wspólnych modlitw i wybudowano tutaj kościół. Możliwe, że wcześniej była tu synagoga.
W pomieszczeniach, które uważane są za kościół, znajdują się pięknie zachowane 12-wieczne freski i źródełko wody święconej (agiasmos). Wśród malowideł dostrzec również można, wyryte w tynku nazwy krzyżowców z XIII wieku.
Katakumby te są związane z legendą o Agia Solomoni i jej siedmioma synami, którzy ponieśli męczeńską śmierć („Siedmiu Machabeuszy").
W dawnych czasach uważana ona była błędnie za "Kaplicę Siedmiu Śpiących”.
W czasach średniowiecza (szczególnie), miejsce to przyciagało wielu pielgrzymów.



Kato Pafos
Wejście bezpłatne
Współrzędne: 34.76136, 32.41241
Najlepiej mieć ze sobą latarkę i być ostrożnym zwiedzając.




5. Zamek w Pafos

Podczas spacerów w turystycznej części i w porcie Kato Pafos na pewno zauważysz średniowieczny zamek, który tam się znajduje. Jest on bardzo charakterystyczny i został symbolem Pafos.

Twierdza portowa w Pafos została wybudowana jeszcze w czasach bizantyjskich w celu ochrony portu. Później w 13 wieku został przebudowany przez Lusignans i zastąpił zniszczoną trzęsieniami ziemi Saranta Kolones.
Do 1491 roku zamek miał dwie wieże - ta druga znajdowała się bardziej na zachód od zachowanego zamku i tam możemy znaleźć jej ruiny.
W 1570 roku fort został zniszczony przez Wenecjan a w 1592 odbudowany przez Turków. Dzisiejszą wygląd twierdzy zawdzięczamy Ahmedowi Pasha, który był wtedy guwernerem Cypru i zlecił odbudowę.
Na przestrzeni lat zamek służył również jako więzienie a w czasach Brytyjskich jako magazyn soli przywiezionej łodzią z Salt Lake w Larnace.
Za opłatą można zajrzeć do jego wnętrza, obejrzeć wystawę zdjęć w nim prezentowanych oraz wejść na jego dach, z którego rozciąga się piękny widok na port Pafos. Dla mnie to właśnie najciekawszy punkt zwiedzania tego zamku. Szczególnie w okolicach zachodu słońca przepięknie wygląda z góry port wypełniony kolorowymi łodziami rybackimi i jachtami rejsowymi. Możesz stąd również podziwiać morze, Park Archeologiczny czy zatopiony starożytny falochron.


Zamek w Kato Pafos bardzo często służy jako tło dla różnych przedstawień teatralnych i koncertów, które odbywają się w porcie np. coroczne festiwale "Afrodyty" organizowane we wrześniu.

Kolaż dwóch zdjęć. Na pierwszym widzimy łódzie zacumowane w porcie Kato Pafos, a na drugim zdjęcie wykonane z jednej z tavern w porcie z stolikami na pierwszym planie i łoódki na dalszym.
Port w Kato Pafos (2009)




port w Kato Pafos
Telefon: 26306217
Godziny otwarcia:
Wiosna - Lato (16.04 – 15.09) – 08:30 – 19:30
Jesień - Zima (16.09 - 15.04) – 08:30 – 17:00
Cena biletu: 2,50eur
Nie przystosowane dla wózków inwalidzkich.
Współrzędne: 34.75372, 32.40693


Jeśli jesteś w porcie to może masz ochotę na miły Spacer wybrzeżem Kato Pafos



Spacer w Kato Pafos

Przy okazji spacerów po Kato Pafos (poza wspomnianymi wyżej miejscami) warto również wybrać się na zwiedzanie całego wzgórza Fabrika oraz antycznego amfiteatru.



1. Wzgórze Fabrika


Nazwa wzgórza pochodzi od średniowiecznych zakładów włókienniczych, które się tutaj znajdowały. Archeolog W. Turner w 1815 roku nazywał je Afrikee. Nazwa Fabrika pochodzi od włoskiego słowa "fabbrica" ze względu na znajdujące się tutaj zakłady produkcyjne.
Fabrika jest wapienną górą i w czasach hellenistycznych wykorzystywana była jako kamieniołom, co spowodowało powstanie wielu połączonych korytarzy jaskiń. Ze szczytu widać kamienne schody prowadzące do opuszczonych kopalni. W późniejszym czasie powstałe pomieszczenia były używane do życia i utrzymania zwierząt np. wielbłądów.
Na samym szczycie wzgórza Fabrika znajduje się największa, znaleziona na Cyprze, żwirowa mozaika podłogowa.
Na obszarze Fabrika możesz zajrzeć do wielu jaskiń (m.in. jaskinia Fabrika, jaskinia Agios Agapitikos), katakumb (Katakumby Świętego Lambrianosa i Agia Salomoni). Zobaczyć północną bramę miasta (którą podobno Św. Paweł wszedł do miasta) i starożytny teatr (zobacz niżej) oraz podziwiać panoramę miasta.

Kiedy w 2017 roku odwiedziliśmy jaskinię Fabrika, była tutaj instalacja artystyczna z czerwonej włóczki “A Walk Through the Line” by Chiharu Shiota.

Artystyczna instalacja z czerwonej nitki znajdująca się w jaskini wzgórza Fabryka.
“A Walk Through the Line” by Chiharu Shiota w jaskini wzgórza Fabrika (2017)



Kato Pafos
Wejście bezpłatne
Współrzędne: 34.76283, 32.41318




2. Katakumby Św. Lambrianosa „Cudotwórcy” (Agios Lambrianos Catacomb)


Katakumby Świętego Lambrianosa, znajdują się po drugiej stronie ulicy Apostolou Pavlou Avenue, prawie naprzeciw Katakumb Agia Salomoni.
Do patio (otwartego dziedzińca) katakumby schodzi się wąskimi, kamiennymi schodami. Wokół niego znajdują się wykute w skale komnaty. W nich można znaleźć przynoszone przez ludzi ikony. W epoce hellenistycznej katakumby te służyły jako grobowiec komorowy, a w czasach pierwszych chrześcijan jako miejsce kultu pierwszych chrześcijan.

Święty Lambrian (Saint Lambrian The Wonderworker) jest jedynym Świętym Cypryjskim, który nie ma swojego święta (ale jest oficjalnie uznany przez Kościół). Najprawdopodobniej był on jednym z 300 świętych Alamanów, którzy przybyli na Cypr z Palestyny i tutaj praktykowali w różnych zakątkach wyspy.
Prawdopodobnie żył on najpierw w katakumbach w Kato Pafos i później przeniósł się do wioski Emba, gdzie znajduje się również jaskinia Świętego Lambrianosa (Agios Lambrianos Cave). Jest to pokryta stalaktytami, bardzo głęboka jaskinia, zwężająca się tak, że do samego jej końca człowiek nie dałby rady wejść.

Święty Lambrianos jest od wszelkich chorób skóry czy też bólów głowy.
Ludzie wciąż przynoszą swoje rzeczy do jaskini w Embie, aby zostawić je dla świętego w celu ich uzdrowienia.

Hagiograf Parthenios, na przełomie XVIII lub XIX wieku, namalował ikonę przedstawiającą Świętego Lambrianosa.



Kato Pafos
Wejście bezpłatne
Koniecznie bądź ostrożnym schodząc po schodach i najlepiej skorzystaj z latarki.
Współrzędne: 34.7618, 32.41203




3. Ruiny hellenistycznego teatru (Ancient Theatre-Pafos)


Ruiny najstarszego odkrytego na Cyprze teatru sfotografowane ze wzgórza Fabryka.
Ruiny najstarszego na Cyprze teatru (2017)


Znajdują się w północno-wschodniej części starożytnego miasta na zboczu wzgórza Farbrika. Teatr ten był wybudowany przez Ptolemeuszy ok. 300 roku p.n.e. Przedstawienia były na nim wystawiane aż do 365 roku n.e. kiedy to został zniszczony na skutek trzęsienia ziemi (IV wiek n.e.). Najprawdopodobniej jest to najstarszy teatr na Cyprze.
Siedzenia widowni były zwrócone w kierunku portu i wybudowane na półokrągłym planie. Jego centralny segment siedzeń był wyrzeźbiony w naturalnej skale wzgórza Fabrika, a w pozostałych segmentach tylko te najniższe były wycięte w skale, wyższe były stworzone z umieszczanych na nasypie ziemi kamiennych blokach. Teatr jest podzielony przez siedem promieniowych schodów.

W czasie rządów rzymskich został przebudowany i mierzył 100 metrów szerokości. Na jego trybunach mogło zasiąść ok. 8500 osób. Scena i wejścia zostały ozdobione marmurowymi rzeźbami i dekoracjami. Archeolodzy znaleźli również inskrypcję.
Po zakończeniu używania tego miejsca na występy publiczne, wykorzystywano je na produkcję. Szczególnie podczas wypraw krzyżowych miejsce to było ośrodkiem produkcji glazurowanej ceramiki zdobionej, szkła i innych materiałów. Istnieją również dowody na obróbkę metali.

Od 1995 r. prowadzony jest tutaj Projekt Archeologiczny Teatru w Pafos przez archeologów i studentów z Uniwersytetu Sydney w Australii.
W pobliżu teatru odkryto również ruiny średniowiecznego dworu, nimfeum (fontanne) i rzymską drogę kolumnadową.
Archeolodzy stworzyli projekt VR (virtual reality), który umożliwia zobaczenie w 3D rekonstrukcji teatru, który się tutaj kiedyś znajdował. Aplikacje można pobrać na telefon tutaj.
Chcesz zobaczyć jak dzisiaj wygląda teren wykopalisk teatru? Zobacz Panoramę 360 stworzoną przez inspektora "Paphos Theatre Archaeological Project" i członka zespołu Guy Hazella (Panorama 360).



Kato Pafos
brak możliwości wejścia na teren wykopalisk - oglądanie z zza płotu i ze wzgórza z punktu widokowego
Współrzędne: 34.76126, 32.41391




Spacer po okolicy Agia Kyriaki

Odwiedzając ruiny bazyliki Chrysopolitissa z kościołem Agia Kyriaki przejdź się kilka metrów dalej do kościoła osadzonego na kamieniu, z widokiem na Kato Pafos - Panagia Theoskepasti.


1. Panagia Theoskepasti


Kościół Panagia Theoskepasti znajdujący się na kamiennym wzgórzu, otoczony drogą z zaparkowanymi samochodami.
Panagia Theoskepasti by Chris06 (CC BY-SA 4.0)


Cerkwia Panagia Theoskepasti jest poświęcona Dziewicy Maryi (Panagia) i jej nazwa Theoskepasti oznacza “ukryty przez Boga” - pochodzi od greckich słów “Theos” - Bóg i “skepazo” - przykrywać, ukrywać.
W trakcie pierwszych najazdów arabów na Cypr w 7 wieku naszej ery (649 rok), prawie całe miasto zostało zniszczone. Budynek tego kościoła zachował się jako jedyny. Według jednej z legend - Bóg zesłał gęstą mgłę (czy ciemną chmurę), która ukryła świątynię przed najeźdźcami.
Niestety w 1878 roku ten bizantyjski kościół został zniszczony przez trzęsienia ziemi i w 1923 na jego miejscu zbudowano dzisiejszą cerkiew (z zachowaniem architektury poprzedniego kościoła).
We wnętrzu cerkwi można podziwiać wspaniały, rzeźbiony w drewnie ikonostas oraz wyjątkowe ikony, wraz z ikoną Matki Boskiej, pokrytej srebrem - którą podobno namalował sam ewangelista Łukasz.



Kato Pafos
Telefon: 26 937075
Współrzędne: 34.75753, 32.41575




2. Łaźnie


Na pewno zwrócisz uwagę na znajdujące się w pobliżu łaźnie tureckie z czasów średniowiecza (Medival - Ottoman Baths).
Jedna z Łaźni znajduje się zaraz obok ruin bazyliki Chrysopolitissa z kościołem Agia Kyriaki (na północ od kompleksu) - jest to mniejsza łaźnia. Druga - większa - znajduje się trochę dalej, bliżej ruin Teatru Hellenistycznego. Warto również zobaczyć trzecią łaźnię - największą, która znajduje się w okolicy dawnego rynku Pafos i można ją zwiedzać.
Nazwy łaźni spotykamy stosowane zamiennie - z gr. Loutra, ang. Baths i tr. Hammam.
Łaźnie tureckie (Ottoman Baths) były to łaźnie z gorącym i suchym powietrzem. Natomiast Arabskie - Hammam (od słowa hamma - "podgrzewać"), używają/stosują parę wodną.
W czasach ottomańskich łaźnie pełniły bardzo istotną funkcję - służyły one nie tylko jako miejsce do zażywania kąpieli, ale również jako miejsce spotkań.
Po wejściu do łaźni zdejmowało sie ubrania w recepcji - po turecku "soyunmalik" i wybierali pomieszczenie, w którym chcą wziąć kąpiel.
Kąpiele w łaźni polegały na przechodzeniu przez szereg zimnych, ciepłych i gorących pomieszczeń.
Pokoje kąpielowe nie mają żadnych okien więc aby wpuścić do środka naturalne światło, na dachu znajdowały się perforacje (otwory) pokryte okrągłymi kawałkami grubego szkła.





2.1. Łaźnia przy Agia Kyriaki Chrysopolitissa 

- jest łaźnia ottomańska i znajduje się na terenie kompleksu archeologicznego "Ayia Kyriaki church". Początkowo była wybudowana w czasach Franków i była dużo większa. Dzisiejszy wygląd zawdzięcza ona renowacjom podczas okresu ottomańskiego.
Pomieszczenia z kopułowym dachem były komorami na ciepłą i gorącą kąpiel a dwa mniejsze ze sklepieniem kolebkowym to były komory chłodne.

Wiele dziesięcioleci łaźnia ta była opuszczona, aż do tego stopnia, że z dachu zaczęły wyrastać drzewa. W 2013 roku rozpoczęto prace rekonstrukcyjne, ufundowane przez UNDB. Zostały one zakończone w 2015.

Kolaż przedstawiający średniowieczna turecką łaźnię w Kato Paphos. Powyższe zdjęcie wykonane w 2021 roku z pozostałością drzewa wyrastającego z kopuły i poniżej zdjęcie z 2017 z odrestaurowaną łaźnią.
Łaźnia turecka obok Agia Kyriaki (górne 2012, dolne 2017)


Hammam ten znany jest również jako "Medieval Turkish Bath".



Kato Pafos, obok kościołu Agia Kyriaki i ruin bazyliki Chrysopolitissa
Współrzędne: 34.75873, 32.41364




2.2. Frankish Bath 

- w pobliżu hellenistycznego teatru

Łaźnia turecka znajdująca się w pobliżu hellenistycznego teatru Kato Pafos (przy ulicy Ayiou Ayapitikou) nazywa się "Frankish Baths".
Została wybudowana w okresie średniowiecza - pomiędzy 14 a początkiem 15 wieku n.e. W późniejszym okresie została przebudowana. Budynek tej łaźni jest jednym z niewielu miejsc pozostałych po czasach Franków.


Średniowieczna frankijska łaźnia w Kato Paphos.
Frankish Baths (2017)


Kato Pafos, w pobliżu ruin Hellenistycznego Teatru
Współrzędne: 34.75962, 32.41486



Dopowiem tutaj od razu o jeszcze 2 łaźniach które są jednak w trochę innych miejscach Pafos. Zdecydowałam się tutaj o nich napisać ponieważ często są ze sobą mylone i co najmniej 3 pierwsze są opisywane jako jedna (np. w google maps i reviews).



2.3. Hamam Mehmeta Bey Ebubekir w Ktima Pafos

Trzecia łaźnia turecka znajduje się w Ktima Pafos, w okolicy dawnego rynku miejskiego w Pafos (Old Market Place). Wzmianki na jej temat najczęściej znajdziesz jako - "Loutra" - Ottoman/Turkish baths.


Odrestaurowana średniowieczna łaźnia w Ktima Pafos.
Łaźnia w Ktima Pafos by Friedhelm Dröge (CC BY-SA 4.0)


Sam budynek był prawdopodobnie z czasów franków (średniowiecza) i w okresie rządów ottoman został przekształcony w hamam. W jego wnętrzu znajdowały się 3 pomieszczenia.
Łaźnia została stworzona w 1592 roku przez Mehmeta Beya Ebubekira, który był administratorem Pafos. Była używana aż do 1925 roku.
W dawnych czasach łaźnie były ważnym ośrodkiem społecznym. Służyły zarówno chrześcijańskim, jak i muzułmańskim mieszkańcom miasta.

W 2015 roku została ona w pełni odrestaurowana i obecnie znajduje się w niej Miejskie Centrum Kultury w Pafos (Pafos Municipal Cultural Centre), które zawiera wystawę historyczną wraz z kawiarnią o nazwie "Hamam".



Ktima Pafos
Cena biletu: 2,50eur
Godziny otwarcia:
16 April – 15 September: codziennie: 09:30 – 17:00
16 September – 15 April: codziennie: 08:30 – 16:00
Zamknięte w dnia świąteczne
Współrzędne: 34.77752, 32.41945




2.4. Łaźnia w willi Orfeusza na terenie Parku Archeologicznego

W Pafos znajdziemy jeszcze jedną łaźnię - tym razem rzymską. Znajduje się ona na terenie wcześniej omawianego Parku Archeologicznego, w willi Orfeusza.





Spacer starym miastem w Pafos - Ktima Pafos


Kościół Agios Kandeas z ulicznym graffiti na pobliskim murze (2017)
Kościół Agios Kandeas z ulicznym graffiti na pobliskim murze (2017)


Z powodu wielu powtarzających się najazdów arabów na przestrzeni 7 - 10 wieku n.e. Kato Pafos zostało zniszczone i tamtejsza ludność przeniosła się na wyższe tereny - tak powstało Ktima Pafos.
Nazywa Ktima oznacza "królewskie przejęcie", z greckiego jest tłumaczone dokładnie jako - "nieruchomości".
Na temat tego - czy warto wybrać się na spacer po starym mieście Pafos? - spotkałam się z różnymi opiniami. Wiele osób nie jest zachwyconych, ponieważ spodziewają się czegoś trochę innego. Uważam jednak, że przebywając w Pafos, warto przejść się na krótki spacer po tej okolicy i poznać jej charakter.
Przy naszym pierwszym pobycie w Pafos mieliśmy nocleg w hotelu "Axiothea" więc byliśmy prawie w samym starym mieście. Ogromnie nam się podobał nocny spacer po cichych i jakby opuszczonych uliczkach. W późniejszych latach ze względu na to, że Pafos było Europejską Stolicą Kulturalną (2017) wiele pracy i pieniędzy zostało zainwestowane w renowację miasta i przywrócenie go do życia. Pomimo że w dalszym ciągu znaleźć można wiele pustostanów i straszących trochę swoim stanem budynków czy pozamykanych (szczególnie poza sezonem) sklepów, osiągnięto naprawdę wspaniałe efekty. Teraz miasteczko wręcz zachwyca swoim urokiem!
Odnowione chodniki, ulice, odremontowane najważniejsze zabytkowe budynki, kamienice, nowe fontanny podświetlone nocą, zadbane parki miejskie i wszędzie okazy sztuki zarówno ulicznej (murale), jak i tymczasowe wystawki tematyczne.

Ktima jest miejscem, gdzie stare spotyka się z nowym - kolonialne odnowione budynki zagospodarowane jako budynki użyteczności publicznej i modne kawiarnie, restauracje i bary żyją ze sobą w zgodzie i powodują, że miasto tętni życiem.
Do najważniejszych przykładów brytyjskiej architektury kolonialnej należą: stary budynek Policji Głównej w Pafos, stary budynek Urzędu Pocztowego i stare budynki sądu.

Przy placu ratuszowym (obok miejskich ogrodów) znajdziesz kompleks neoklasycznych budynków - wybudowane w okresie brytyjskim: Biblioteka miejska, Ratusz Miejski, klaster szkolny - szkoła podstawowa, dwie szkoły średnie, propyleje - wejście na stadion.

Zaraz obok znajdziesz odremontowany Plac Kennedy’ego, przy którym jest wiele kafejek, barów i restauracji, które również wieczorami tętnią życiem.

Kawałek dalej znajduje się stara elektrownia (Pallia Ilektriki) ona również została odrestaurowana i przekształcona w Centrum Kultury. Teraz odbywają się tu różne imprezy kulturalne.


W Ktimie Pafos nie brakuje również muzeów i galerii (np. Municipal Art Gallery czy Etnograficzne muzeum Georgiosa Eliadi), które naprawdę warto odwiedzić. O nich trochę więcej w następnym punkcie.



Spacerując po Ktima Pafos na swojej drodze spotkasz też różne zabytki religijne:
● piękną kaplicą Św. Jana w parku Ivis Maliotou
kościół Św. Kendeasa
kościół Św. Theodora
łaźnię turecką (o której pisałam wyżej)
● czy Meczet Agia Sofia (Wielki meczet Camii Kebir) - jeden z najważniejszych bizantyjskich zabytków w Pafos. Był on wcześniej bizantyjskim kościołem na planie krzyża z centralną kopułą. Później został dobudowany meczet od strony północno-zachodniej a jego wnętrze przebudowane.



Gdzie w Pafos na zakupy?

Po drodze będziesz mijać wiele różnych sklepów, sklepików i butików, ale najważniejszymi miejscami handlowymi są:
Rynek miejski (Municipal Market) - jest to hala targowa która powstała w 1920 roku. Kiedyś były tu sklepy spożywcze (mięsne, rybne i warzywniaki) a obecnie jest to bazarek z pamiątkami turystycznymi.
Local Corner ("Laiki Gonia") - tradycyjna dzielnica dla pieszych z rynkiem owoców i warzyw.
Ibrahim's Khan - starożytny budynek, który był wykorzystywany jako karczma i obszar, gdzie spotykali się kupcy i rzemieślnicy. Obecnie znajdziesz tam restaurację, kawiarnię, tradycyjną piekarnię, dom z oliwkami, warsztat karobu, tradycyjne produkty, biżuteria, mozaiki, rzeźba w drewnie, malarstwo, produkcja krzeseł i warsztaty produkcji makaronów.
Archibishop Makarios Avenue - główna ulica handlowa z nowoczesnymi sklepami i budynkami z lat 20 XX wieku.



Warto również pamiętać o tradycyjnej dzielnicy tureckiej - Moutallos Quarter - i pospacerować jej klimatycznymi uliczkami.


W Ktima Pafos znajdziesz na pewno kilka punktów widokowych, z których rozciąga się przepiękny widok na Kato Pafos z portem, wyraźnie można zobaczyć, jak wielki teren zajmuje Park Archeologiczny czy teren Grobowców Królewskich. Z każdego miejsca wyraźnie dostrzeżesz latarnię morską i średniowieczny zamek w porcie.


Zaraz przy placu Moussula, z którego jest przepiękny widok na Kato Pafos.

Widok z punktu widokowego z placu Moussalas na Kato Paphos. Morzem Śródziemne z latarnią morską na ostatnim planie, Kato Pafos poniżej i drzewem na pierwszym planie z lewej.
Widok na Kato paphos z placu Moussalas (2017)


Ciekawostka
Z takich ciekawostek jeszcze - to dopiero w 1920 zostala wybudowana droga z Pafos do Limassol, która połaczyła Pafos z pozostałymi miastami na wyspie. Więc nic dziwnego, że rozwój tego miasta trochę czasu zajął. Mimo wszystko jednak uważam, że w ostatnich latach Pafos przeszło ogromną przemianę!



Muzea


Regionalne Muzeum Archeologiczne w Pafos (Pafos District Acheological Museum)


Zwiedzając różne stanowiska archeologiczne zastanawiasz się na pewno - Co się stało ze wszystkimi przedmiotami znalezionymi na danym terenie? Dlaczego ich tu nie ma? Gdzie się one teraz znajdują?
Muzeum archeologiczne w Pafos niewątpliwie przybliży Cię do historii Pafos i jego okolicy. Jest ono miejscem, które powstało specjalnie dla bezpiecznego przechowywania artefaktów znalezionych na terenie dystryktu Pafos. Jest ono jednym z najsłynniejszych muzeów na Cyprze. Powstało w 1964 roku (po odzyskaniu niepodległości Cypru) aby początkowo przenieść tutaj artefakty przechowywane w łaźniach tureckich.
Można tutaj obejrzeć cypryjskie zabytki z czasów od ery neolitycznej do 1700 roku. Zbiory zostały podzielone na osobne pomieszczenia pod względem miejsca ich znalezienia i chronologii. Znajdziesz tutaj artefakty z czasów: prehistorycznych (cheolityczna Lempa i Kissonerga), okresu archaicznego i klasycznego (Palaipaphos /Koukulia/, Marion-Arsinoe /Polis/, Nea Paphos /obecne Pafos/ i innych), z okres hellenistycznego i rzymskiego oraz średniowieczne zabytki z Kato Pafos, bazyliki Chrysopolitissa i Saranta Kollones oraz niektóre znaleziska z Pegeia, Kisonerga, Lempa, Pano Arodes, Salamiou, Akourdalia, Pomos, Kidasi i Geroskipou .
Wśród artefaktów możesz podziwiać m.in. przedmioty z brązu i żelaza, kolekcję biżuterii, ceramikę, glazurowaną ceramiki, szklane naczynia, monety, kamienne sarkofagi, marmurowe i kamienie rzeźby, malowidła ścienne, narzędzia chirurgiczne.

Obecnie Muzeum Archeologiczne w Pafos jest zamknięte, ponieważ poddają je renowacji i zbiór artefaktów będzie zwiększony. Renowacja planowana jest do grudnia 2019 roku. Po informacje na temat przyszłych godzin otwarcia muzeum najlepiej zaglądać na stronkę Departamentu Starożytności.



Griva Digeni 43, Paphos
Oficjalna strona: Park Archeologiczny
Obecnie zamknięte - do grudnia 2019
Współrzędne: 34.7718, 32.43031




Muzeum Etnograficzne (Ethnographical Museum)


Jeżeli interesuje Cię to jak wyglądało życie ludzi zamieszkujących wyspę Cypr na przestrzeni wieków koniecznie powinneś odwiedzić Muzeum Etnograficzne w Pafos.
Muzeum zostało otwarte w 1958 roku jako Muzeum Sztuki Ludowej i pod taką nazwą istniało aż do 1971 roku. Założone zostało przez zmarłego już, Georga Eliadessa na bazie kolekcji zbieranej przez pół jego życia. Pan Eliades był miłośnikiem historii, archeologi, sztuki ludowej i literatury. Jego prywatna kolekcja zawiera eksponaty dotyczące życia, tradycji i zwyczajów na Cyprze, od czasów neolitu aż do współczesności. Pochodzą one zwłaszcza z jego rodzinnego Pafos. Stworzone przez Eliadesa Muzeum uważane jest za jedno z najbogatszych muzeów na Cyprze. Obecnie opiekuje się nim żona zmarłego Georga i jego córka.
Cała kolekcja znajduje się w pięknym, starym, tradycyjnym domu należącym do rodziny Eliades od wielu pokoleń. Ten dwupiętrowy budynek z kamienia został wybudowany w 1894 roku.
Zobaczysz tutaj kilka pomieszczeń urządzonych w tradycyjnym, lokalnym stylu.
Kolekcję cypryjskiej sztuki ludowej i rzemiosła, przedmioty codziennego użytku, narzędzia rolnicze z minionych epok, monety (najstarsze z IV wieku p.n.e.), tradycyjne stroje, biżuterię, antyki i skamieniałości, znaleziska archeologiczne. W ogrodzie zaskoczy Cię wycięty ze skały hellenistyczny grób z 3 wieku. Zobaczysz również oryginalny piec do wypieku chleba, stary młyn i prase.
Muzeum to dostaje bardzo dużo pozytywnych opinii na TripAdvisor i często nazywane jest "ukrytym klejnotem Pafos".



Muzeum Etnograficzne
Exo Vrysis 1, Ktima, Paphos, Cyprus
Telefon: 26944833
Godziny otwarcia:
od poniedzialku do soboty - od 10:00 do 17:00,
w niedziele - od 11:00 do 13:00
Wstęp: 5,00eur
Współrzędne: 34.77309, 32.42139




Mapa







Moje ulubione miejsca to Grobowce Królewskie, Park Archealogiczny, spacer po wybrzeżu Pafos (od Grobowców do zamku w porcie, sam zameczek o zachodzie słońca - mogłabym wracać w te miejsca wiele razy. Na wzgórzu Fabryka Hill jeszcze mam wiele do odkrycia i dlatego też lubie to miejsce. A spoza Pafos to oczywiście Skałki Afrodyty, Avakas Gorge i przylądek Akamas!
A jakie są Twoje ulubione miejsca w Pafos i okolicy?
Zostaw swój komentarz niżej 😊



Źródła

"Cyprus 11000 years of history and civilisation" Deputy Ministry of Tourism (2019)
tablice informacyjne przy zabytkach





Zachowaj na później!
    Co warto zobaczyć w samym Pafos?

@2019 by Ewelina Kur (Vienewi). All rights reserved.

1 comments:

Ciekawie opisane. Czekam na jeszcze więcej.

"Somewhere in Cyprus" na Instagramie